Kriptografi, iletişimin gizliliğini, bütünlüğünü ve kimliğini korumak için matematiksel ve algoritmik teknikler kullanarak verileri şifrelemek ve çözümlemek için kullanılan bir bilim dalıdır. Kriptografi, gizli veya hassas bilgilerin üçüncü tarafların erişiminden korunmasını sağlamak amacıyla tasarlanmıştır. Temel olarak, verileri şifrelemek, anlaşılması zor hale getirerek sadece yetkili kişilerin bu verilere erişebilmesini sağlar.
Kriptografinin temel amaçları şunlar olabilir:
- Gizlilik (Confidentiality): Hassas verilerin yetkisiz kişilerin erişiminden korunmasıdır. Veri şifreleme yöntemleri kullanılarak, veri ileten veya saklayan kişilerin dışındakilerin veriyi anlamaları zorlaşır.
- Bütünlük (Integrity): Verinin değiştirilmediğini ve manipüle edilmediğini doğrulamayı amaçlar. Veri bütünlüğü sağlandığında, veri üzerinde yapılan herhangi bir değişiklik tespit edilebilir.
- Kimlik Doğrulama (Authentication): İletişimde yer alan tarafların kimliklerini doğrulamayı hedefler. Bu sayede, iletişimde bulunulan kişinin gerçekten yetkili biri olduğundan emin olunabilir.
- Yetkilendirme (Authorization): Belirli kişilere belirli işlemleri yapma izni verme ve denetleme süreçlerini içerir.
Kriptografi, simetrik anahtarlı şifreleme ve açık anahtarlı (asimetrik) şifreleme gibi temel yaklaşımlara sahiptir. Simetrik anahtarlı şifrelemede, aynı anahtar hem şifreleme hem de çözümleme işlemleri için kullanılırken, açık anahtarlı şifrelemede farklı anahtarlar çifti kullanılır: biri veriyi şifrelemek için, diğeri ise çözümlemek için. Bu iki ana yaklaşımın yanı sıra karma işlevleri, dijital imzaları, rastgele sayı üretimini ve diğer güvenlik protokollerini içeren birçok alt dalı bulunmaktadır.
Kriptografi, günümüzde dijital iletişim ve veri güvenliği için vazgeçilmez bir araç haline gelmiştir. Online işlemlerden, bankacılık işlemlerine, iletişimden veri depolamaya kadar birçok alanda kriptografi kullanılmaktadır.
