Sabahattin Ali‘nin ilk romanı olan Kuyucaklı Yusuf; zalim ve mazlum, saf ile yozlaşmış, doğal hayat ve yapay hayat, zengin ve fakir, medeniyet ve tabiat gibi karşıtlıkları temel alan bir eserdir.
1937 yılında yayımlanan Kuyucaklı Yusuf, Türk edebiyatının en önemli eserlerinden biridir. Aynı zamanda Sabahattin Ali’nin ilk romanıdır. Sabahattin Ali sadece Kuyucaklı Yusuf ile değil, Sırça Köşk, İçimizdeki Şeytan ve Kürk Mantolu Madonna gibi kitaplarıyla da tanınmaktadır. Bu kitapların her biri çok güzel bir konuya ve okuyucuyu içine çeken bir anlatıma sahiptir. Ancak pek çok kişinin okumak istediği kitap Kuyucaklı Yusuf oluyor ve Kuyucaklı Yusuf ne anlatıyor diye merak ediliyor.
Peki Sabahattin Ali’nin en önemli eserlerinden biri olan Kuyucaklı Yusuf konusu ne ve Kuyucaklı Yusuf ne anlatıyor?
Yusuf, Kuyucak’ta doğmuş olan 9 yaşında bir çocuktur. Bir gün köylerini haydutlar basar ve ailesi gözlerinin önünde öldürülür. Bunun üzerine olayı soruşturmaya giden Nazilli Kaymakamı Selahattin Bey, Yusuf’u evlatlık alır ve eve götürür. Selahattin Bey’in eşi olan Şahende Hanım kendisinden 15 yaş küçüktür. Aralarındaki yaş ve mizaç farkı yüzünden evlilikleri zar zor yürümektedir. Yusuf’un eve gelmesiyle ilişkileri daha da kötüye gider. Şahende Hanım Yusuf’tan pek haz etmez ve onu benimsemez. Yusuf, evlatlık geldiği bu evdeki tüm anlaşmazlıkların içinde evin küçük kızı Muazzez ile çok iyi anlaşır. 1 yıl sonra Selahattin Bey’in tayini Edremit’e çıkar. Yusuf her şeye rağmen Edremit’te güzel bir çocukluk geçirir.
Artık 19 yaşında bir delikanlı olan Yusuf, üvey kardeşi Muazzez’e Hilmi Bey’in oğlu Şakir’in sataşması sonucunda onunla kavgaya tutuşur. Şakir’in babası Hilmi Bey, bir fabrikatördür ve kasabanın en zenginidir. Şakir, Yusuf’la tutuştuğu kavgadan bir süre sonra Kübra adında bir kıza tecavüz eder. Şakir, babasının ve Kübra’nın ailesinin yardımıyla suçu Yusuf’a atmaya çalışır. Fakat Kübra doğruları söyleyince Şakir’in planı suya düşer. Yusuf, Kübra ve annesini korur ve onların kaymakamın zeytinliğinde çalışmasını sağlar. Bu durum üzerine Şakir, Yusuf’a daha da çok öfkelenir.
Şakir, Muazzez ile evlenmeyi kafaya koyar. Hilmi Bey, Selahattin Bey’i ikna etmek için oldukça kurnaz bir plan yapar. Hilmi Bey, Selahattin Bey’i hileli bir kumar oyununa sokarak borçlanmasını sağlar. Selahattin Bey’e bazı senetler imzalatır ve kızını oğlu Şakir’e ister. Şahende Hanım bu durumu sevinçle karşılaşsa da, Selahattin Bey’in duyguları aynı değildir. Selahattin Bey, Şakir’in Kübra’ya tecavüz ettiğini öğrenir ve kızını bu evlilikten kurtarmak için bir çözüm arar.
Yusuf, bakkal Ali’den para alarak Selahattin Bey’in borcunu kapatır. Ancak bu sefer de Muazzez bakkal Ali ile evlenmek zorunda kalır. Muazzez, Yusuf’u sevdiği için Ali ile evlenmek istemez. Yusuf, bakkal Ali’ye Muazzez’in onunla evlenmek istemediğini söyleyemez ve zeytinliğe gider. Şakir, evlilik hazırlıkları yapan Ali’yi tüm kasaba halkı önünde öldürür. Ancak kasaba halkı güçlüden yanadır ve hep bir araya gelip cinayeti örtbas ederler.
Şahende Hanım’ın teşvikleri üzerine Şakir’in Muazzez ile evlenme düşüncesi tekrardan gündeme gelir. Yusuf tüm bu olayları öğrenince Muazzez’i kaçırır ve onunla evlenir. Yusuf, tahrirat katibi olarak işe başlar. Selahattin Bey bir akşam kalbinden rahatsızlanır ve bunun sonucunda vefat eder. Yeni kaymakam ise İzzet Bey olur. İzzet Bey, Hilmi Bey ve Şakir’in her istediğini yapan biridir. İzzet Bey, Hilmi Bey ve Şakir’in isteği üzerine Yusuf’u masa başı işinden eder ve süvari tahsildarı yapar. Yusuf tüm köyleri gezip görevini yerine getirmeye çalışırken, Muazzez paranın cazibesi ve annesinin onu ikna etmesi üzerine nüfuz sahibi insanların evlerinde içkili partilere katılır, sık sık alkol tüketmeye alışır ve kendi evinde içkili partiler düzenler. Yusuf bazı şeylerden şüphelenmeye başlayınca kimseye haber vermeden çıkagelir. Gördükleri şeyler karşısında deliye dönen Yusuf etrafa ateş etmeye başlar. Yusuf’un silahından çıkan mermiler sonucunda Şahende Hanım, kaymakam ve Şakir ölür, Muazzez ise yaralanır. Yusuf, Muazzez’in yaralandığını fark etmez ve onu atına bindirerek kaçırır. Muazzez yoldayken hayatını kaybeder. Bunun üzerine Yusuf, çok sevdiği karısını gömer ve atını dağlara doğru sürüp ortadan kaybolur.
